Loạn dưỡng xương do suy thận là các bệnh về xương xuất hiện khi bị suy thận. Thận suy không đảm bảo giữ đủ canxi và phốt pho trong máu dẫn tới loạn dưỡng xương. Trên 90% bệnh nhân suy thận phải lọc máu bị mắc bệnh.
“Kẻ phá hoại thầm lặng”
Chân vòng kiềng - biến dạng điển hình trong bệnh còi xương do suy thận.
|
Ở người lớn bị suy thận, những biến đổi do chứng loạn dưỡng xương có thể bắt đầu từ rất nhiều năm trước khi triệu chứng đầu tiên xuất hiện. Do đó, loạn dưỡng xương do suy thận được gọi là "kẻ phá hoại thầm lặng". Những triệu chứng loạn dưỡng xương do suy thận thường không xuất hiện ngay mà chỉ thấy sau nhiều năm bệnh nhân phải lọc máu. Đối với bệnh nhân lớn tuổi hoặc phụ nữ ở giai đoạn mãn kinh có nguy cơ cao bị mắc bệnh này, do họ có thể bị loãng xương ngay cả khi không bị suy thận. Nếu không phát hiện ra bệnh và không chữa trị, xương sẽ dần trở nên mảnh và yếu, bệnh nhân bị chứng loạn dưỡng xương có thể bắt đầu thấy đau xương hoặc khớp có khi bị gãy xương chỉ sau một chấn thương nhẹ.
Xương bị loạn dưỡng như thế nào?
Dấu hiệu bị loạn dưỡng xương
Một người bị loạn dưỡng xương sẽ có các dấu hiệu như: đau cột sống (vì loãng xương ở chi thường không đau), biến dạng cột sống, gãy xương. Đau cột sống cấp tính thường xảy ra sau khi gắng sức nhẹ, ngã hay một động tác sai. Biến dạng cột sống thường thấy lưng còng, vẹo cột sống. Ở người cao tuổi chỉ do ngã nhẹ cũng dễ bị gãy xương tay, chân do loãng xương. Chụp Xquang thấy hình ảnh loãng xương. Đối với người không bị gãy xương mà nghi là bị loãng xương thì xác định bằng phương pháp đo tỉ trọng của xương (bone density). Để xác định bệnh loạn dưỡng xương do suy thận, có thể để đo nồng độ canxi, phốt pho, PTH và calcitriol trong máu.
|
Khi thận khoẻ mạnh sẽ sản xuất ra calcitriol, một dạng của vitamin D, giúp cơ thể hấp thu được canxi từ thức ăn vào máu và xương. Lúc thận bị suy, không còn sản xuất đủ lượng calcitriol và vì thế cơ thể cũng hấp thu kém lượng canxi từ thức ăn vào máu. Nếu mức calcitriol giảm thấp, PTH sẽ tăng cao và canxi lại bị rút bớt từ xương ra. Như vậy, calcitriol và PTH có vai trò phối hợp giữ nồng độ canxi cân bằng và giúp cho xương chắc khoẻ. Ở bệnh nhân suy thận, do thận không tạo ra calcitriol đầy đủ, cơ thể không hấp thu được canxi từ thức ăn nên canxi bị lấy ra từ trong xương làm cho xương ngày càng thưa, loãng.
Chữa trị và phòng bệnh
Biện pháp quan trọng là kiểm soát nồng độ PTH để ngăn chặn việc rút canxi từ xương. Việc kiểm soát hoạt động của tuyến giáp thường bằng cách thay đổi thực đơn ăn kiêng, các chỉ số lọc máu hoặc dùng thuốc. Trường hợp không kiểm soát được nồng độ PTH thì phải phẫu thuật để loại bỏ tuyến cận giáp. Nếu thận không tạo đủ nồng độ calcitriol, có thể cho bệnh nhân dùng thuốc calcitriol tổng hợp dạng uống hoặc tiêm. Cùng với việc dùng calcitriol, bệnh nhân có thể dùng bổ sung thêm canxi... Một phác đồ điều trị tốt bao gồm chế độ lọc máu đầy đủ, ăn kiêng và dùng thuốc, như vậy có thể giúp cơ thể phục hồi được những chỗ xương bị tổn thương do chứng loạn dưỡng xương vì suy thận.
Để phòng bệnh và hạn chế bệnh tiến triển nặng, bệnh nhân cần áp dụng các biện pháp sau: cải thiện bệnh loạn dưỡng xương do suy thận bằng chế độ ăn kiêng, bệnh nhân nên tránh các loại thực phẩm chứa nhiều phốt pho như: sữa, pho mát, đậu, lạc và hạn chế dùng coca, rượu, bia. Luyện tập thể dục thường xuyên, vừa sức cũng giúp xương chắc khoẻ hơn vì các xương chịu tác dụng của lực khi vận động thường phản ứng lại bằng cách tăng cường phát triển xương.
BS . Trần Tất Thắng
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét